Bấm huyệt là gì và nó hoạt động như thế nào?
Bấm huyệt là phương pháp trị liệu được nhiều người tin dùng để giúp giảm bớt căng thẳng, mệt mỏi và làm thư giãn, chữa lành cho nhiều cơ quan trên cơ thể. Vậy các bước thực hiện bấm huyệt như thế nào?
1. Bấm huyệt là gì?
Bấm huyệt là một phương pháp xoa bóp bao gồm việc tạo áp lực khác nhau lên bàn chân, bàn tay và tai. Nó dựa trên một quan điểm rằng những bộ phận cơ thể này được kết nối với một số cơ quan và hệ thống trên cơ thể. Những người thực hành kỹ thuật bấm huyệt được gọi là chuyên gia bấm huyệt. Các chuyên gia bấm huyệt tin rằng việc tạo áp lực lên các bộ phận như bàn chân, bàn tay và tai sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Bấm huyệt đả thông kinh mạch giúp thư giãn và giảm bớt căng thẳng, chữa lành cho các vùng tương ứng trên cơ thể. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng bấm huyệt có thể giảm đau, giúp tăng cường thư giãn và ngủ ngon hơn. Đôi khi, bấm huyệt được kết hợp với các liệu pháp thực hành khác. Do bấm huyệt có ít rủi ro nên đây là một lựa chọn hợp lý để giảm căng thẳng.
2. Cách thức hoạt động của bấm huyệt
Có những quan niệm khác nhau về nguyên lý của bấm huyệt. Cụ thể:
2.1 Theo y học cổ truyền Trung Quốc
Bấm huyệt dựa trên quan niệm cổ xưa của Trung Quốc về khí - hay nguồn năng lượng sống còn. Theo quan niệm này, khí chảy qua mỗi người. Khi một người cảm thấy căng thẳng, cơ thể họ sẽ ngăn chặn khí. Điều này có thể gây ra tình trạng mất cân bằng trong cơ thể và dẫn đến bệnh tật. Mục đích của bấm huyệt là giữ cho khí lưu thông trong cơ thể, đảm bảo cơ thể ở trạng thái cân bằng và không bị đe dọa bởi bệnh tật.
Cũng theo y học cổ truyền Trung Quốc, các bộ phận cơ thể khác nhau sẽ tương ứng với các điểm áp lực khác nhau trên cơ thể. Các chuyên gia bấm huyệt sẽ dựa vào sơ đồ huyệt đạo ở bàn chân, bàn tay và tai để xác định vị trí tạo áp lực lên đó. Họ tin rằng sự tiếp xúc sẽ truyền năng lượng chảy qua cơ thể của một người, đi tới khu vực cần chữa trị.
2.2 Theo các quan điểm khác
Vào những năm 1980, các nhà khoa học Anh Quốc đã phát hiện ra rằng các dây thần kinh kết nối da và các cơ quan nội tạng. Song song với đó, họ cũng phát hiện toàn bộ hệ thần kinh của cơ thể (bao gồm cả xúc giác) có xu hướng điều chỉnh theo các yếu tố bên ngoài. Như vậy, việc tác động của chuyên gia bấm huyệt vào các huyệt đạo phù hợp có thể làm dịu hệ thần kinh trung ương, giúp cơ thể thư giãn và mang lại nhiều lợi ích khác như những phương pháp massage khác.
Số khác thì tin rằng bộ não tạo ra cơn đau như một trải nghiệm chủ quan. Thông thường, não bộ sẽ phản ứng với cơn đau thể xác. Tuy nhiên, trong những trường hợp khác, não bộ có thể tạo ra cơn đau để phản ứng lại các trạng thái tình cảm hoặc tinh thần. Và một số người tin rằng bấm huyệt có thể giảm đau thông qua việc tác động lực và xoa dịu vào các huyệt đạo, từ đó giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng cho bệnh nhân.
Một quan niệm khác về cách hoạt động của bấm huyệt. Cụ thể, quan niệm này cho rằng cơ thể được chia thành 10 vùng theo chiều dọc. Mỗi vùng chứa các bộ phận cơ thể khác nhau và tương ứng với từng ngón tay, ngón chân riêng. Theo quan niệm này, việc chạm vào các ngón tay và ngón chân tương ứng sẽ cho phép họ tiếp cận với mọi bộ phận của cơ thể trong một vùng cụ thể.
3. Lợi ích của bấm huyệt
Bấm huyệt có nhiều lợi ích tiềm năng như:
Giảm căng thẳng và lo âu;
Giảm đau;
Cải thiện tâm trạng;
Cải thiện sức khỏe tổng quát;
Tăng cường hệ thống miễn dịch;
Chống ung thư;
Hỗ trợ điều trị nhiễm trùng và cảm lạnh;
Hỗ trợ điều trị bệnh xoang;
Giúp cân bằng nội tiết tố;
Tăng cường khả năng sinh sản;
Cải thiện tiêu hóa;
Giảm đau do viêm khớp;
Điều trị các vấn đề về thần kinh và tê bì do thuốc ung thư.
4. Các nghiên cứu về bấm huyệt nói lên điều gì?
Không có nhiều nghiên cứu về phương pháp bấm huyệt. Một đánh giá vào năm 2014 có kết luận: Bấm huyệt không phải là phương pháp điều trị hiệu quả cho bất kỳ tình trạng bệnh lý nào. Tuy nhiên, nó có giá trị như một liệu pháp bổ sung để giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Vì khu vực được bấm huyệt là bàn chân nên với một số người, bấm huyệt giúp giảm căng thẳng và khó chịu.
Dưới đây là một vài nghiên cứu về việc sử dụng phương pháp bấm huyệt.
4.1 Nghiên cứu về tác động của bấm huyệt với tình trạng đau đớn
Trong một nghiên cứu năm 2011 của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, các chuyên gia đã nghiên cứu phương pháp điều trị bấm huyệt trên 240 phụ nữ mắc ung thư vú giai đoạn cuối, tất cả đều đang được điều trị y tế. Nghiên cứu cho thấy bấm huyệt giúp giảm một số triệu chứng như khó thở. Những người được tham gia cho biết chất lượng cuộc sống của họ được cải thiện. Tuy nhiên, bấm huyệt không có tác dụng giảm đau.
Các chuyên gia cũng xem xét tác động của bấm huyệt đối với phụ nữ trải qua đau đớn trong hội chứng tiền kinh nguyệt. Trong một nghiên cứu, các chuyên gia đã xem xét tác động của bấm huyệt tai, tay và chân trên 35 phụ nữ có các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt. Nghiên cứu cho kết quả: Những người được điều trị bấm huyệt trong 2 tháng đã giảm đáng kể các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt so với những người không trị liệu bằng bấm huyệt. Tuy nhiên, đây là nghiên cứu trên phạm vi khá hẹp nên cần có những nghiên cứu dài hạn và ở phạm vi rộng hơn để đánh giá xem bấm huyệt có giúp giảm đau hay không?
4.2 Nghiên cứu về tác động của bấm huyệt với tình trạng lo âu
Trong một nghiên cứu thực hiện vào năm 2000, các chuyên gia đã xem xét tác động của liệu pháp bấm huyệt bàn chân trong 30 phút đối với những người đang điều trị ung thư phổi hoặc ung thư vú. Những người được điều trị bấm huyệt cho kết quả giảm mức độ lo lắng so với những người không được bấm huyệt.
Trong một nghiên cứu lớn hơn vào năm 2014, các chuyên gia cũng cho những người phẫu thuật tim điều trị bấm huyệt bàn chân 20 phút/ngày trong 4 ngày. Kết quả cho thấy những người được điều trị bằng phương pháp bấm huyệt giảm hẳn mức độ lo âu so với những người không điều trị.
5. Bấm huyệt có an toàn không?
Nói chung, bấm huyệt rất an toàn, ngay cả với những người có tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Đây là phương pháp trị liệu không xâm lấn nên mỗi người đều có thể thử. Tuy nhiên, nếu có các vấn đề sức khỏe sau đây, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ trước khi có quyết định nên bấm huyệt hay không:
Vấn đề tuần hoàn ở bàn chân;
Bệnh gút;
Loét chân;
Cục máu đông hoặc viêm tĩnh mạch chân;
Nhiễm nấm: Nấm da chân;
Vết thương ở tay hoặc chân;
Các vấn đề về tuyến giáp;
Động kinh;
Có số lượng tiểu cầu thấp hoặc mắc các vấn đề về máu khiến người bệnh dễ bị bầm tím và chảy máu.
Bệnh nhân vẫn có thể thử bấm huyệt nếu gặp bất kỳ vấn đề nào ở trên. Tuy nhiên, người bệnh có thể cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.
Lưu ý: Nếu đang mang thai, thai phụ nên báo ngay cho bác sĩ bấm huyệt trước khi thực hiện vì một số huyệt đạo ở bàn chân và bàn tay có thể gây các cơn co thắt. Nếu đang cố bấm huyệt để gây chuyển dạ, thai phụ chỉ nên thực hiện khi có sự đồng ý của bác sĩ.
Một số người cũng gặp phải các tác dụng phụ nhẹ sau khi điều trị bằng bấm huyệt như: Cảm giác nâng nâng, chân mềm, nhạy cảm,... Tuy nhiên, đây chỉ là các tác dụng phụ xuất hiện trong thời gian ngắn và có xu hướng biến mất ngay sau khi trị liệu.
Bấm huyệt là phương pháp điều trị bổ sung hữu ích, đặc biệt đối với những trường hợp bị căng thẳng, lo âu. Nếu muốn trị liệu bằng phương pháp bấm huyệt, người bệnh nên tìm đến các chuyên gia lành nghề
